Panel Europejskiego Tygodnia Zrównoważonej Energii (EUSEW)2024 zatytułowany "Przekształcenie europejskich regionów węgla brunatnego z emitentów w dostawców energii odnawialnej" zgromadził grono ekspertów . Debata, moderowana przez Ewę Krukowską z Bloomberg News poprzedzona była wprowadzeniem Arkadiusza Plucińskiego, Zastępcy Stałego Przedstawiciela Polski przy UE, który podkreślił zaangażowanie Polski w transformację energetyczną.

Następnie, dr Joanna Maćkowiak-Pandera z Forum Energii i Lidia Wojtal z Agory Energiewende w swoich wystąpieniach podkreśliły znaczenie holistycznego podejścia do tej transformacji. Dr Maćkowiak-Pandera podzieliła się spostrzeżeniami na temat wyzwań transformacyjnych Polsce, zwracając uwagę na znaczną redukcję zużycia węgla brunatnego w ostatnich latach. Pani L. Wojtal zwróciła uwagę na społeczno-ekonomiczny wymiar transformacji, podkreślając, że powinna być ona postrzegana jako szansa, a nie obciążenie dla regionów zależnych od paliw kopalnych.

Dr Aleksandra Gawlikowska-Fyk z Forum Energii omówiła wysiłki Polski w zakresie transformacji energetycznej i znaczenie przygotowania regionów w których wydobywany jest węgiel brunatny do nieuchronnego wycofania z tej eksploatacji. Podkreśliła potrzebę kompleksowego planowania i inwestycji w odnawialne źródła energii, zwracając uwagę na postępy Polski w zmniejszeniu produkcji węgla brunatnego o27% w ubiegłym roku. Zwróciła również uwagę na znaczenie wykorzystania istniejącej infrastruktury i zapewnienia tworzenia miejsc pracy w sektorach odnawialnych w celu zastąpienia utraconych miejsc pracy związanych z węglem brunatnym. 

Daniel Baliński z ZE PAK S.A. podzielił się spostrzeżeniami na temat zarządzania transformacją w Polsce, podkreślając znaczenie wczesnego zaangażowania związków zawodowych i rolę polityk wspierających. Podkreślił również konieczność tworzenia nowych miejsc pracy w sektorach odnawialnych.

Nga Ngo Thuy z Agora Energiewende przedstawiła przykłady z Niemiec, gdzie dawne regiony węglowe zostały z powodzeniem przekształcone w centra energii odnawialnej i centra innowacji: Pojezierze Łużyckie, utworzone przez zalanie byłych kopalni węgla brunatnego, czy Brainergy Park, w którym firmy energetyczne i naukowcy współpracują nad nowymi technologiami.

Julian Popov z Europejskiej Fundacji Klimatycznej (ECF)zwrócił uwagę na potencjał regionów węgla brunatnego do zwiększenia konkurencyjności Europy poprzez wykorzystanie istniejącej infrastruktury, takiej jak silne połączenia sieciowe i wiedza inżynierska. Podkreślił znaczenie tworzenia klastrów przemysłowych skoncentrowanych na nowych technologiach, takich jak magazynowanie energii i produkcja wodoru.

W trakcie sesji pytań i odpowiedzi, Marcel Bartczak, analityk polityczny w zespole BSP, zadał panelistom pytanie czy istnieje uzasadnienie biznesowe i plan dla Polski, aby złagodzić stopniowe odchodzenie od energii opartej na węglu, którego przykładem jest planowane na 2036 r. wyłączenie elektrowni Bełchatów, zwłaszcza w obliczu opóźnionego uruchomienia energii jądrowej. W odpowiedzi eksperci zgodzili się, że kluczowe znaczenie ma opracowanie jasnych planów transformacji na każdym szczeblu, od samorządów lokalnych po poziom krajowy i unijny, a także inwestowanie w rozbudowę mocy sieci energetycznej, przy jednoczesnym wykorzystaniu obecnych obszarów produkcji energii z węgla brunatnego jako przestrzeni do instalacji fotowoltaiki i lądowej energetyki wiatrowej.

Dyskusja dotyczyła również współpracy międzynarodowej a uczestnicy zwrócili uwagę na znaczenie dzielenia się wiedzą i doświadczeniami na całym świecie w celu przyspieszenia przejścia na zrównoważoną energię. Nacisk położono na potrzebę wspierających polityk, prywatnych inwestycji i skoordynowanego podejścia do przeprowadzania transformacji.

Główne punkty dyskusji:

- Podejście holistyczne: Integracja aspektów społecznych, ekonomicznych i środowiskowych.

- Współpraca regionalna: Niezbędna współpraca między władzami lokalnymi i krajowymi.

- Wykorzystanie infrastruktury: Wykorzystanie istniejących sieci i zasobów dla energii odnawialnej.

- Potencjał energii odnawialnej: Znaczące możliwości dla energii słonecznej i wiatrowej.

- Transformacja przemysłowa: Przyciągnięcie nowych gałęzi przemysłu w celu zastąpienia węgla brunatnego.

- Tworzenie miejsc pracy: Zapewnienie nowych możliwości zatrudnienia w sektorach odnawialnych źródeł energii.

- Dzielenie się wiedzą: Uczenie się na podstawie udanych transformacji w innych regionach.

- Rozwiązania rynkowe: Zachęcanie do prywatnych inwestycji w projekty związane z odnawialnymi źródłami energii.

- Wsparcie polityczne: Potrzeba wspierających ram prawnych i  regulacyjnych.

- Współpraca międzynarodowa: Dzielenie się doświadczeniami i strategiami na całym świecie.

‍