Zapraszamy do lektury relacji z konferencji Business & Science PolandNet-zero by 2050: Hydrogen market development overview in Central and Eastern Europe

‍

Związek Pracodawców Business & Science Poland zorganizował w Brukseli międzynarodową konferencję nt. jednego z kluczowych unijnych obszarów jakim jest polityka wodorowa. Konferencja dotyczyła rozwoju i przyszłości rynku wodoru w Europie Środkowo-Wschodniej. W debacie wzięli udział przedstawiciele European Commission, European Parliament , Clean Hydrogen Partnership P, europejskiej organizacji wodorowej Hydrogen Europe i firm z regionu CEE.

Stojące przed Europą wyzwanie osiągnięcia założeń Zielonego Ładu to zadanie bardzo ambitne i kosztowne. Aby osiągnąć do roku 2050 neutralność klimatyczną, Unia Europejska wskazała wodór jako jeden z kluczowych nośników energii, który może odegrać istotną rolę w dekarbonizacji wielu sektorów, zwłaszcza tych, gdzie elektryfikacja i ograniczanie emisji są trudne, co podkreślił w swojej wypowiedzi Tudor Constantinescu – Główny Doradca Dyrektor Generalnej ds. Energii w Komisji Europejskiej. Dodał, że wodór odgrywa ponadto w coraz większym stopniu ważną rolę w zakresie bezpieczeństwa dostaw i modernizacji gospodarek.

Z kolei Ryszard Pawlik – doradca parlamentarny prof. Jerzego Buzka w Parlamencie Europejskim i ekspert w dziedzinie między innymi polityki energetycznej UE, stwierdził, że „wodór zawsze był postrzegany jako nośnik energii przyszłości, ale powinniśmy zrobić wszystko, aby wodór stał się nośnikiem energii teraźniejszości, nawet jeśli ta teraźniejszość oznacza okres najbliższych 10 lub 15 lat”. Nawiązując do miejsca konferencji (BSP), wskazał także na korelację nauki i biznesu jako ważnego czynnika rozwoju innowacyjnych projektów wodorowych. Ryszard Pawlik poinformował również o przyjętym w minionym tygodniu pakiecie gazowo-wodorowym, który tworzy ramy prawne, aby zapewnić przewidywalność i zachęty do inwestycji w celu zwiększenia produkcji czystego wodoru, ale także jego wykorzystania i umożliwienia swobodnego transgranicznego przepływu.

„Wodór zawsze był postrzegany jako nośnik energii przyszłości, ale powinniśmy zrobić wszystko, aby wodór stał się nośnikiem energii teraźniejszości, nawet jeśli ta teraźniejszość oznacza okres najbliższych 10 lub 15 lat” - Ryszard Pawlik - doradca parlamentarny prof. Jerzego Buzka w Parlamencie Europejskim

W ramach strategii REPowerEU Komisja Europejska jasno określiła swój cel, jakim jest produkcja 10 mln ton odnawialnego wodoru w krajowej produkcji do 2030 r. i 10 mln ton importowanego wodoru odnawialnego do 2030 r.

„Ogromne inwestycje wymagane do zwiększenia skali unijnego rynku wodoru wymagają odpowiednich modeli i systemów finansowania. Energochłonne branże, podobnie jak pozostałe sektory gospodarki są świadome stojących przed nimi ogromnych wyzwań finansowych” – powiedziała dyrektor Oddziału BSP w Brukseli mec. Katarzyna Lachowicz.  Dla przemysłu europejskiego koszty produkcji są jedną z głównych przeszkód w rozwoju rynku czystego wodoru. Produkcja, transport i wykorzystanie 10 mln ton wodoru odnawialnego szacowane są na kwotę ponad 471 mld euro. Dodatkowe 300 mld euro będzie potrzebne na produkcję energii elektrycznej ze źródeł odnawialnych.

„Zdajemy sobie sprawę, że rok 2030 nie jest tak odległy. Dodatkowo poznamy w najbliższych dniach propozycje Komisji Europejskiej odnośnie do celów redukcji emisji na 2040 rok, które będą wiązały się z nowymi wyzwaniami dla europejskich firm. Branże potrzebują więc ogromnych inwestycji i jasnych mechanizmów finansowania, które w pełni wykorzystają dostępne narzędzia finansowe” – dodała mec. Katarzyna Lachowicz. Podkreśliła, jak ważny jest proces kształtowania rynku wodoru opierał się na neutralności technologicznej w odniesieniu do całej produkcji wodoru odnawialnego i niskoemisyjnego, nie faworyzując jednego rozwiązania kosztem drugiego.

Uczestnicy debaty zgodzili się, że zapewnienie europejskim producentom równych warunków konkurencji na rynkach globalnych wymaga zapewnienia nie tylko stabilnego otoczenia regulacyjnego, ale także dostępności i przystępności cenowej niskoemisyjnej i odnawialnej energii elektrycznej, co obecnie stanowi poważne wyzwanie w realizacji celów nałożonych na przemysł, np. odnośnie do celów określonych przepisami dyrektywy RED dla paliw odnawialnych niebiologicznego pochodzenia (RFNBO).

Branże potrzebują ogromnych inwestycji i jasnych mechanizmów finansowania, które w pełni wykorzystają dostępne narzędzia finansowe” – dodała mec. Katarzyna Lachowicz dyrektor Oddziału BSP w Brukseli

Z dużym zainteresowaniem spotkały się przedstawione podczas konferencji zaawansowane projekty wodorowe Grupy ORLEN S.A., a także innowacyjne ekosystemy dolin wodorowych wspieranych przez Agencja Rozwoju Przemysłu S.A. Dyrektor Grzegorz Jóźwiak, MBA  z Biura Technologii Wodorowych i Paliw Syntetycznych Orlen S.A. przedstawił strategię wodorową Spółki 2030 ogłoszoną w lutym 2022 r., w której silnie wybrzmiewają kwestie wodoru i jego pochodnych, jako inwestycje w przyszłość. Zgodnie z ogłoszoną w 2023 r. Strategią Grupy Orlen 2030 koncern planuje osiągnąć 1 GW mocy zainstalowanej w instalacjach produkcji nisko- i zeroemisyjnego wodoru, a jego ambicją jest produkcja ok. 130 kt wodoru odnawialnego rocznie i ponad 70 kt/rok paliw syntetycznych w perspektywie końca tej dekady.  Osiągniecie wskazanych celów będzie możliwe dzięki wykorzystaniu różnych technologii produkcji wodoru nisko- i zeroemisyjnego, w tym zarówno elektrolizy zasilanej odnawialnymi źródłami energii, przetwarzania odpadów komunalnych, produkcji wodoru z biometanu, a także dalszego przetwarzania wodoru i CO2 w kierunku paliw syntetycznych. Dyrektor Grzegorz Jóźwiak podkreślił, że „Cele są bardzo ambitne, ale wierzymy, że nasze projekty są na takim poziomie zaawansowania, że ich realizacja nie jest zagrożona".

„Cele są bardzo ambitne, ale wierzymy, że nasze projekty są na takim poziomie zaawansowania, że ich realizacja nie jest zagrożona" - Dyrektor Grzegorz Jóźwiak, MBA z Biura Technologii Wodorowych i Paliw Syntetycznych Orlen S.A.

Grupa ORLEN może pochwalić się bogatym portfolio projektów wodorowych. Jedną z flagowych inicjatyw jest projekt "Hydrogen Eagle" – kompleksowy projekt infrastrukturalny realizowany na terenie Polski, Czech i Słowacji. Zakłada on budowę mocy wytwórczych wodoru nisko- i zeroemisyjnego w celu dekarbonizacji przemysłu dzięki międzynarodowej sieci instalacji produkcji wodoru oraz budowę sieci ogólnodostępnych stacji tankownia wodoru wzdłuż najważniejszych korytarzy drogowych, aby zapewnić płynny transport pojazdów napędzanych wodorem wzdłuż osi Północ-Południe oraz Wschód-Zachód.

Koncern intensywnie rozwija budowę sieci stacji tankowania wodoru - w ramach wsparcia z unijnych programów CEF Transport Blending Facility oraz CEF Transport Alternative Fuels Infrastructure Facility na realizację pierwszej i drugiej fazy projektu „Clean cities – hydrogen mobility in Poland”, a także dotacji w ramach polskiego Programu „Wsparcie infrastruktury do ładowania pojazdów elektrycznych i infrastruktury do tankowania wodoru” oddane do użytku zostaną stacje w Poznaniu, Katowicach,  Wałbrzychu, Bielsko-Białej, Gorzowie Wielkopolskim, Krakowie, Warszawie i Pile. Będą to ogólnodostępne, całodobowe obiekty, przystosowane do użytkowania przez wszystkie pojazdy zasilane wodorem – zarówno w standardzie ciśnienia 700 barów dla samochodów osobowych, jak i 350 barów dla autobusów i ciężkiego transportu. W 2023 r. w Czechach koncern otworzył dwie ogólnodostępne stacje tankowania wodoru dla samochodów osobowych, ciężarowych i autobusów, a już za parę tygodni uruchomiona zostanie jedna z największych ogólnodostępnych stacji tankowania wodoru w Europie –  w Poznaniu, kolejna w Katowicach.

Przedstawiciel Orlenu przedstawił uruchomioną w 2022 r. swoją pierwszą w Polsce pilotażową stację tankowania wodoru w Krakowie. Wodór pochodzący z biorafinerii Grupy ORLEN w Trzebini napędza ogniwa autobusów zeroemisyjnych testowanych w krakowskiej komunikacji miejskiej. Szczególną uwagę zwrócił na rozwój rynku kolejowego opartego o wodór. ORLEN zakupił i włączył do eksploatacji prototypową lokomotywę wodorową wraz z infrastrukturą do tankowania. Pierwszy przejazd lokomotywy odbył się na trasie Gdynia-Hel, która ze względu na swoją specyfikę jest trudna do elektryfikacji i mogłaby w przyszłości korzystać z rozwiązań wodorowych na skalę komercyjną.

W portfolio działań wodorowych Grupy Orlen znajdują się również laboratoria badania jakości wodoru zlokalizowane w Trzebini oraz we Włocławku, a także w Czechach. Są to niezbędne elementy działalności, których celem jest zapewnienie odbiorcom końcowym i użytkownikom paliwa o wymaganej normami jakości.

Koncern angażuje się też w rozwój dolin wodorowych, czyli niewielkich ekosystemów sprzyjającym rozwojowi gospodarki opartej o wodór. ORLEN jest liderem Mazowieckiej Doliny Wodorowej oraz wraz kilkunastoma panterami powołał Bursztynową Dolinę Wodorową, której celem jest budowa w województwie pomorskim pełnego łańcucha wodorowego – od produkcji, magazynowania i dystrybucji do różnych zastosowań końcowych, takich jak mobilność i przemysł. W szczególności projekt dotyczył będzie wodoryzacji portu Gdynia, przez co stanie się on dla innych portów w regionie przykładem wzorcowego wprowadzenia technologii wodorowych w tym obszarze. Bursztynowa Dolina Wodorowa jest jedyną w Polsce doliną wodorową z europejskim certyfikatem Mission Innovation.

Dla koncernu ORLEN – jak powiedział dyr. Grzegorz Jóźwiak - bardzo ważną kwestią jest edukacja. W czerwcu br. zakończono sukcesem pierwszą edycję Akademii Wodorowej, a 18 września rozpoczął się nabór do drugiej edycji tej niezmiernie ważnej dla pozyskiwania kadr inicjatywy.

ORLEN widzi ogromny potencjał w rozwoju gospodarki wodorowej i dzięki realizowanym projektom może zdobyć pozycję lidera rynku w regionie i liczącego się producenta wodoru w Europie Środkowej. Nie będzie to jednak możliwe bez dużych nakładów inwestycyjnych. Udział biznesu, wspierany odpowiednimi regulacjami i pomocą finansową, jest niezbędny do realizacji celów związanych z klimatem i niezależnością energetyczną UE. Dyrektor, zwrócił uwagę na konieczność zachowania spójności unijnych przepisów prawnych RED II i taksonomii UE w zakresie poziomu redukcji emisji GHG z produkcji wodoru niskoemisyjnego oraz RFNBO.

Cele UE związane z transformacją energetyczną, uniezależnieniem się od paliw kopalnych, nowe regulacje dot. paliw alternatywnych i udziału wodoru odnawialnego w transporcie oraz przemyśle, krajowe strategie, jak również rosnąca liczba inwestycji jasno pokazują, że wodór odegra ważną rolę w przyszłej strukturze energetyczno-paliwowej UE oraz Polski.

Szymon Płoński, Project Menager  w Agencja Rozwoju Przemysłu S.A. zwrócił uwagę, że doliny wodorowe mają dzisiaj kluczowe znaczenie dla uruchomienia procesów inwestycyjnych w technologie wodorowe w Europie i w Polsce. Doliny wodorowe, dzięki współpracy wielu interesariuszy, pozwalają mitygować ryzyka inwestycyjne związane z realizacją skomplikowanych technologicznie projektów oraz wykreować i zabezpieczyć off-take wodoru jako kluczowy element podjęcia decyzji o finansowaniu inwestycji. Przykładem może być tutaj projekt Bałtyckiej Doliny Wodorowej, która otrzymała finansowanie z Komisji Europejskiej w wysokości 25 mln EUR, ale to jest projekt, który ma wygenerować 2 mld EUR inwestycji w technologie wodorowe.

Podobną logikę ARP S.A. przyjęła angażując się w projekty dolin wodorowych w Polsce, aby złotówka zainwestowana w doliny wodorowe pozwoliła uruchomić konkretne projekty inwestycyjne w technologie wodorowe, tworząc mnożnik inwestycyjny. Taką logikę rozwoju obrała dzisiaj w Polsce właśnie Dolnośląska Dolina Wodorowa, która inicjuje projekty mające wygenerować konkretne inwestycje w technologie wodorowe w Polsce. Dobrym przykładem jest Promet-Plast, Energetyczny Klaster Oławski, który od 2019 r. realizuje projekt 5-megawatowego elektrolizera, który produkuje do 700 ton zielonego wodoru rocznie i korzysta z energii wiatrowej i fotowoltaicznej. Projekt ten powstał, aby konkurować z chińską produkcją tworzyw sztucznych przy użyciu taniej energii z farm wiatrowych. Jeśli chcesz konkurować z Chińczykami, potrzebujesz taniej produkcji energii – dodał.

Dr. Matthijs Soede, Dyrektor Misji na Rzecz Czystego Wodoru Clean Hydrogen Mission (DG Research & Innovation) z European Commission dodał, że dolina wodorowa to nie tylko projekt, to raczej program i wizja, która wymaga wsparcia ze strony wszystkich zainteresowanych stron w różnych regionach. Oznacza to nie tylko program podzielony na różne projekty, ale także taki, który może być realizowany w różnych terminach, co sprawia, że jest to złożone przedsięwzięcie jako całość. W aspekcie synergii biznesu z nauką „potrzebujemy ciągłych inwestycji w badania i innowacje, jasnego i maksymalnego finansowania oraz wpływu osiągniętego dzięki współpracy".

„Potrzebujemy ciągłych inwestycji w badania i innowacje, jasnego i maksymalnego finansowania oraz wpływu osiągniętego dzięki współpracy" - Dr. Matthijs Soede, Dyrektor Misji na Rzecz Czystego Wodoru Clean Hydrogen Mission

Ivica Jakic, prezes H2-Hydrogen Cell Croatia opowiedział o projektach wodorowych zrealizowanych na rzecz transportu morskiego i drogowego. Podkreślił, że e-metanol to jest przyszłość dla krajów takich jak Chorwacja, gdzie tankuje wiele statków dalekomorskich. „Produkcja e-metanolu rozwiązuje dwa największe problemy w Europie: emisję CO2 i wodór. Całkowita dekarbonizacja odbywa się boiwem za pomocą jednego projektu".

"Istnieje wiele wyzwań związanych z potrzebami infrastrukturalnymi, magazynowaniem wodoru, dostępnością w sieci krajowej energii odnawialnej potrzebnej do produkcji czystego wodoru, ale wodór to wielka szansa na rozwój. Może to być kolejny krok dla Europy w zakresie wzrostu, rozwoju i tworzenia miejsc pracy. A Europa Środkowa ma duży potencjał, aby uczestniczyć w tym dynamicznym procesie” – skomentowała Kamila Waciega , Dyrektor ds. polityki energetycznej i infrastruktury w Hydrogen Europe.

W spotkaniu zorganizowanym przez oddział BSP w Brukseli wzięło udział kilkadziesiąt osób z instytucji unijnych, świata biznesu i organizacji międzynarodowych.

‍

‍